Birinci Basamakta Kadına Şiddet Vakalarına Yaklaşım
Tanım
Kadına yönelik şiddet, 1993 yılında Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından kabul edilen Kadına Yönelik Şiddetin Önlenmesi Bildirgesi’nin birinci maddesine göre; kamusal ve özel alanda gerçekleşen, kadınların fiziksel, cinsel, duygusal zarar görmesiyle sonuçlanan ya da sonuçlanması olası her türlü cinsiyet temelli şiddet eylemi, bu eylemin yapılacağına ilişkin tehdit ya da zorlama ve keyfi olarak özgürlüğün kısıtlanmasıdır.
Kadına Yönelik Şiddetin Türleri
Fiziksel Şiddet: Kaba kuvvetin bir korkutma, sindirme ve yaptırım aracı olarak kullanılmasıdır. Kadının yaralanması, yeti kaybına uğraması ya da öldürülmesi ile sonuçlanabilecek şiddettir.
Cinsel Şiddet: Mağdura olan yakınlığına bakılmaksızın, herhangi bir kişinin, kamu veya özel henhangi bir ortamda cinsel içerikli eylemde bulunması ya da buna kalkışmasıdır.
Psikolojik (Duygusal) Şiddet: Duyguların ve duygusal ihtiyaçların, kadına baskı uygulayabilmek için tutatarlı bir şekilde istismar edilmesi, bir tehdit aracı olarak kullanılmasıdır.
Ekonomik Şiddet: Kadının yaşamını sürdürebilmesi için gerek duyduğu ekonomik olanaklardan mahrum bırakılması, ekonomik kaynakların ve paranın kişi üzerinde bir yaptırım, tehdit ve kontrol aracı olarak düzenli bir şekilde kullanılmasıdır.
Kadına Yönelik Şiddetle Mücadelede Sağlık Çalışanının Rolü
Şiddetle karşılaşan kadının ilk temas ettiği meslek gruplarından biri, sağlık personelidir.
Sağlık personeli, şiddet gören kadını sonradan karşılaşacağı şiddetten korumada,
güvenlik planı oluşturarak veya gerekiyorsa sığınma evine yönlendirerek desteklemede önemli rol oynar.
Sağlık çalışanı, kadına yönelik şiddetin prevalansını azaltabilir ve şiddet görüldüğünde de etkisini en aza indirebilir.
Primer (birincil/temel) koruma: Kadına yönelik şiddetin önlenmesi ve toplumun farkındalığının artırılması
Sekonder (ikincil) koruma: Erken tanı, kadının mahremiyetine ve gizliliğe önem verilerek fiziksel, ruhsal ve üreme sağlığı ile ilişkili sağlık hizmeti ihtiyacının ve tedavisinin saygılı bir şekilde yönetilmesi
Tersiyer (üçüncül) koruma: Uzun süreli danışmanlık, ruh sağlığı ve rehabilitasyon, sosyal, hukuksal ve ekonomik destek için sevk
Bazı durumlarda kişi bazı nedenlerden dolayı şiddete maruz kaldığını direkt ifade etmeyebilir. Hekim bazı durumlarda bunun kadın şiddet vakası olabileceğini düşünmeli ve sorgulamalıdır.
Kadınlarda Şiddeti Akla Getirmesi Gereken Sağlık Sorunları
| -Süreğen duygusal sağlık sorunları-Alkol ya da madde kullanımı gibi sağlığa zarar verici davranışlar
-Kendine zarar verme davranışı ya da bu konuda düşüncelerin ve planların olması ya da intihar girişimi -Tekrarlayan cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar – Tekrarlayan ya da neden olduğu açıklanamayan yaralanmalar -Açıklanamayan kronik ağrı sorunu ya da diğer kronik durumlar -Eşin muayene sırasında müdahaleci tutumu – Utanç ve suçluluk duygusu |
Kadının kendisinin ya da çocuklarının muayene randevularını sık sık kaçırması-Kadının kendinde ya da çocuklarında duygusal ya da davranışsal problemlerin varlığı
-İstenmeyen gebelikler -Huzursuz Bacak Sendromu -Yeti kayıpları (görme, işitme, kognitif kayıplar) -Vücudun muhtelif yerlerinde çürükler, ezikler, kırıklar, kesiler -Depresyon, bunaltı, yeme ve uyku bozuklukları -Fiziksel aktivitede azalma, baş, karın ağrıları gibi psikosomatik bozukluklar |
Şiddete Maruz Kalan Kadına Yaklaşımın Adımları Nelerdir?
| İlk Aşama Desteği (5D PRENSİPLERİ) | |
| Dinleme | Kadını ve yargılamadan empatik bir yaklaşımla ve dikkatle dinleyin. |
| Düşünce ve Acil İhtiyaçlarınDeğerlendirilmesi
|
Kadının duygusal, fiziksel, sosyal ve pratik gereksinimlerini tespit edin ve karşılamak için gereğin yapın.Örneğin çocuğuna bakılması gerekiyorsa, kurumda iken çocuğun bakımını sağlayacak düzenlemeyi yapın. |
| Doğrulama | Kadını anladığınızı ve ona inandığınızı gösterin ve olanların onun suçu olmadığını anlamasına yardımcı olun. |
| Duruma Uygun Emniyet Ve Güvenlik Önlemleri Alma | Eğer şiddet olayının tekrarlama riski varsa kadının kendini koruyabilmesi için bir plan yapmayı önerin. |
| Destekleme | Bilgiye, hizmetlere ve sosyal desteğe ulaşabilmesi için kadına destek sağlayın. |
KADINLARDA ŞİDDETİ AKLA GETİRMESİ GEREKEN SAĞLIK SOR
Kadına Şiddet Vaka Algoritması
Hekimlerin ve sağlik çalişanlarinin sorumlulukları nelerdir?
Hekimlerin ve sağlik çalişanlarinin da uygulmakla sorumlu olduğu mevcut yasal düzenlemeler 6284 sayılı ailenin korunması ve kadına karşı şiddetin önlenmesine dair kanunun uygulanmasında ve gereken hizmetlerin sunulmasında 7. maddede şiddetin ihbar edilmesi düzenlenmiştir;
Şiddet veya şiddet uygulanma tehlikesinin varlığı hâlinde herkes bu durumu resmi makam veya mercilere ihbar edebilir. İhbarı alan kamu görevlileri bu Kanun kapsamındaki görevlerini gecikmeksizin yerine getirmek ve uygulanması gereken diğer tedbirlere ilişkin olarak yetkilileri haberdar etmekle yükümlüdür
Ayrıca 16. maddede kurumlar arası koordinasyon başlığındaki düzenleme sağlık kuruluşlarının görev alanını da kapsamaktadır;
Bu Kanun hükümlerinin yerine getirilmesinde kurumlar arası koordinasyon Bakanlık tarafından gerçekleştirilir. Kamu kurum ve kuruluşları ile diğer gerçek ve tüzel kişiler, bu Kanunun uygulanmasıyla ilgili olarak kendi görev alanına giren konularda işbirliği ve yardımda bulunmak ve alınan tedbir kararlarını ivedilikle yerine getirmekle yükümlüdür.
Gerçek ve tüzel kişiler, bu Kanun kapsamında Bakanlık çalışmalarını desteklemek ve ortak çalışmalar yapmak üzere teşvik edilir.
Bu doğrultuda bu görevi yerine getirmeyen ve şiddeti önleme noktasında gerekli adımları atmayan kamu çalışanı hekimler hakkında TCK 257 maddesinde düzenlenen “görevi kötüye kullanma” ve TCK madde 279 da düzenlenen “kamu görevlisinin suçu bildirmeme suçu ile karşı karşıya kalır.
Dr. Nahide Toksan
Fatih İmrahor Asm