Erişkin Dönemde Yapılması Gereken Aşılar

Erişkin aşı takviminde yer alan ve birinci basamakta ücretsiz yapılabilen aşılardan bahsedilecektir.

Mevsimsel Grip (İnfluenza) Aşısı

Influenza Ortomiksoviridae ailesinde yer alan bir RNA virüsüdür.Grip bir iki hafta içinde tedavisiz iyileşmekle beraber, bebek,çocuk, yaşlılar ve altta yatan kronik hastalığı olanlarda hastane yatışlarında artışa ve ölüme neden olmaktadır.

Gripten korunmak için en etkin yol; aşıdır. Grip aşısı, mevsimsel salgın sırasında hastane yatışlarını ve ölüm oranlarını azaltmaktadır. Sağlık çalışanlarının grip aşısı ile aşılanmaları sonucunda, iş kayıplarını azalttığı, hastanede yatışı durumda mortalite oranlarını düşürdüğü ve sonuçta maliyet etkin bir yöntem olduğu gösterilmiştir. Mevsimsel salgınlarda milyonlarca kişi etkilenebildiği için grip aşı ile önlenebilen hastalıklar arasında ilk sırada yer almaktadır.

İnfluenza aşıları bir önceki grip sezonunda dolaşan suşlardan tahmin edilerek hazırlanır ve Dünya Sağlık Örgütü’nün aşı komitesi tarafından bir sonraki mevsimsel aşının içeriği kuzey yarım küre için şubat, güney yarım küre için eylül ayında açıklanır. Dünyada FDA tarafından onaylanmış inaktif, canlı, yüksek doz içerikli ve rekombinan aşılar kullanımdadır.

Grip aşısı kontrendikasyonu olmayan bütün erişkinlere önerilir ancak özellikle risk grubunda olan kişilerde aşılama yapılması önerilmektedir. Aşı önerisi sırasında, aynı hanede yaşayan risk grubunda yer alan kişilerin sorgulanması ve bu kişilere ve bakım verenlerine aşılama yapılması koruyucu hekimlik yaklaşımı açısından önemlidir.’

Influenza açısından risk grubundaki hastalar:

1-5 yaş altındaki çocuklar (özellikle 2 yaşından küçük çocuklar) (6 aydan küçük bebeklere influenza aşısı ÖNERİLMEZ)

2- 65 yaş ve üzerindeki kişiler

3- Gebe kadınlar (postpartum 2 hafta dâhil)

4- Bakımevlerinde ve diğer uzun dönem tedavi merkezlerinde kalanlar

5- Kronik hastalığı olanlar Astım, nörolojik hastalıklar (serebralpalsi, epilepsi, mentalretardasyon, v.b.)

6-Kronik akciğer hastalıkları (Kistikfibrozis, KOAH)

7-Kan hastalıkları (Orak hücreli anemi v.b.)

8-Kalp hastalıkları (Konjenital kalp hastalığı, Konjestif kalp yetmezliği v.b.)

9-Endokrin hastalıklar (Diyabet v.b.)

10-Karaciğer hastalıkları, böbrek hastalıkları, metabolik hastalıklar, immünsüpresyon (HIV/AIDS, kanser, kronik steroid kullanımı, romatizmal hastalık tedavisi-biyolojik ajan kullanımı)

11-19 yaşından küçük uzun dönem aspirin kullanıcıları

12-Obezitesi (BMI 40 ve üzeri) olanlardır.

Influenza aşısın yapıldıktan sonra koruyucu etkisi 1-2 hafta sonra başlamaktadır. O nedenle aşının yapılma zamanı influenza sezonuna göre karar verilerek yapılır.Ülkemiz için önerilen aşılama zamanı güz ayları olup ekim ve kasım ayları tercih edilmekle beraber influenza sezonunun tamamı boyunca aşı yapılabilir. Aşılama zamanı aşının etkinliği açısından çok önemlidir. Çalışmalar sınırlı olmakla birlikte sağlıklı erişkinlerde koruyuculuk 6-8 ay veya daha uzun sürer. Yaşlılarda ve bağışıklığı baskılanmış kişilerde bu süre daha da kısa olabilir. Son yıllarda ülkemiz sürveyans verileri mevsimsel grip salgınının gittikçe daha ileri tarihlere kaydığını göstermektedir. Genellikle aralık ayının sonu ile ocak ayının başında grip salgını başlamakta ve ocak ayının sonu ile şubat ayının ortası arasında tepe yapmaktadır. Nisan ayı ortalarına kadar da grip olguları görülmeye devam etmektedir. Çok erken yapılan aşılar özellikle yaşlı kişilerde mevsimsel influenza başladığında etkisini yitirmiş olabilir. Bu nedenle çok erken aşılamadan kaçınılmalıdır. Salgın başlamış olması aşılamaya engel OLMAMAKTADIR.

65 yaş üstüne, risk gruplarına öncelikli olmak üzere influenza aşısı uygulanmalıdır. CDC önerilerine göre; Covid şüphesi veya tanısı olanlarda Influenza aşısı Covid şüphesi dışlanana kadar veya tanısı konduktan iyileşene kadar yapılmamalıdır.

Ülkemizde olan quadrivalan influenza aşısı 0,5 ml tek dozluk flakon halinde 6 aydan büyük herkese uygulanabilmektedir.İnaktif aşı, saf yumurtada üretilen virüslerden yapılmaktadır ve yüzey antijeni olan hemaglutinin ve az miktarda da olsa yumurta proteinleri içermektedir.Mevcut aşılar (thiomersal gibi) koruyucu herhangi bir madde içermezler.Tek kontrendikasyonu yumurta alerjisi veya daha önceki aşı uygulamasında oluşmuş alerjik reaksiyondur.

Aşı yan etkileri; aşı yapılan kolda birkaç saat veya bir gün kadar süren ağrı, kızarıklık, halsizlik,kırıklık hali, hafif ateş gibi bulgulardır. Bunlar en geç 24–48 saat içinde düzelmektedir. Nadir görülen yan etkilerden biri de oculo-respiratuar sendromdur ve kendiliğinden düzelir. Grip aşısı ile GBS arasında ilişki bulunamamıştır. Grip aşısından sonra GBS gelişmesi milyonda bir gözlenir ve aşı tekrarı için rölatif kontrendikasyon olarak kabul edilmektedir. İnfluenza enfeksiyonu ile ilişkili tahmini GBS sıklığı 100.000 de 4-7’dir.

Difteri, Tetanoz, Boğmaca Aşıları

Difteri ve tetanoz toksoid, boğmaca inaktive aşıdır. Boğmaca, erişkin yaş grubunda da görülmekle birlikte çoğunlukla tanı konamamaktadır. Erişkin yaş grubunda bazen sadece uyku bozukluğu ile bile seyredebilmekte olup iki haftadan uzun süren öksürük olgularında etkenin boğmaca olabileceği ayırıcı tanıda düşünülmelidir. Boğmaca; son yıllarda gözlenen boğmaca epidemilerinde en yüksek olgu sayısının ve en fazla hastaneye yatış gereken olguların altı aydan küçük bebekler olması, bunların da çoğunun üç aydan küçük olması nedeniyle gebelikte ve erişkinlere (özellikle bebekle temas eden sağlık çalışanları başta olmak üzere) Tdap önerilmektedir. Ülkemizde 2007‘den beri, boğmaca aşısı bebeklere aselüler aşı şeklinde (DaBT-İPA-Hib beşli karma aşı)’ uygulanmaktadır.

Tetanoz aşılaması ve gerektiğinde immünglobulin uygulaması genellikle bir yaralanmayı takiben uygulanmaktadır. Yaranın kirlilik durumuna göre ve kişinin (eğer öğrenilebilirse) önceki tetanoz aşı durumuna göre tetanoz aşısı ve/veya immünglobulin yapılmasına karar verilmelidir. Difteri hastalığında olduğu gibi tetanoz hastalığı da bağışıklık bırakmadığı için bu hastalıktan iyileşen kişilere de aşı yapılması ihmal edilmemelidir. Özellikle pandemi döneminde aşılama daha fazla önem kazanmaktadır Covid-19 riski veya tanısı yoksa aşılamaya devam edilebilir.

Erişkin aşılamaları kapsamında 15-49 yaş doğurganlık çağındaki kadınlara, gebelere, erlere de tetanoz aşısı uygulanmaktadır. Ancak daha sonraki yıllarda erişkinlere 10 yılda bir tekrarlanması önerilmektedir.Erişkinler için primer aşılama üç dozdur: Dört hafta ara ile iki doz, ikinci dozdan 6 ay sonra da üçüncü doz Td aşısı yapılmalıdır (0.,1. ve 7.ay). Üçüncü doz aşı zamanında yapılmamışsa ilk dozdan sonraki 12.aya kadar yapılabilir.

Primer aşılama serisini tamamlamış olan erişkinlerin her 10 yılda bir Tdrapeli ile aşılanması ve bu rapellerden birinin Tdap olması önerilir.Td aşısı ile primer üç doz tetanoz aşılama şemasını tamamlamamış olan kişilere ilk dozun Tdap olarak başlanması önerilir, eksik kalan aşı dozları Td olarak tamamlanır.Doğurganlık çağında (15–49 yaş) 5 doz Td uygulanmış olan kadınların da 10 yıl aralıklarla Td aşılamasına devam edilir. Gebelere de önceki tetanoz aşı durumlarına bakılmaksızın ve mümkünse bir dozu Tdap olmak üzere Td aşısı yapılması önerilmektedir.

Pnömokok Aşısı

Biri polisakkarit (PPSV23) diğeri konjuge (PCV13) olmak üzere iki tip pnömokok aşısı bulunmaktadır. Polisakkaritpnömokok aşısının invazivpnömokokenfeksiyonlarına karşı etkinliği çeşitli yayınlarda %50 ila 85 arasında bildirilmektedir. Ancak polisakkarit aşı T lenfosite bağımlı bağışık hafıza oluşturmamaktadır. Konjuge aşı ise toksik olmayan difteri toksinine (CRM197) bağlı on üç ayrıserotip içermektedir. Bu aşı T lenfosite bağımlı bağışık hafıza oluşturabilir. Antikor yanıtının daha geniş olmasını sağlamak amacı ile konjuge aşıyı takiben polisakkarit aşı kullanılması en etkin yöntemdir.Konjuge aşının çeşitli çalışmalarda invazifpnömokok enfeksiyonlarını önlemede %75, pnömokoksikpnömoniyi önlemede %45 etkili olduğu bildirilmektedir.

Dünya Sağlık Örgütü’nün 16 Nisan 2020’de Covid19 Pandemisinde İmmunizasyon ile ilgili çıkartmış olduğu kılavuza göre aşağıdaki gibi bir öneri mevcuttur. “ Yaşlı bireyler ve yüksek riskli hastalar için pnömokok, influenza veya boğmaca aşı programları mevcut olan ülkeler özellikle yaşlı bireyler gibi şiddetli hastalık riski yüksek olanlarda COVID-19’un yayılmasını önlemek için önlemler alırken aşı programlarını sürdürmelidir. Aşılama yoluyla pnömokok, grip ve boğmaca nedeniyle hastaneye yatışın ve solunum hastalıklarının önlenmesi, solunum tıbbi ekipmanlarının, ilaçların ve sağlık çalışanlarının COVID-19’lu hastaları desteklemek için uygun olmasını sağlamaktadır. Ayrıca geçirilen enfeksiyonlara karşı antibakteriyeller(antibiyotikler) in gereksiz kullanımı önlenir.”

Endikasyonları ve uygulama şekli

Riskli hastalık grupları:

Yüksek riskli hastalık grupları:

• Kronik akciğer hastalığı• Kronik kardiyovasküler hastalık

• Diabetes mellitus

• Kronik karaciğer hastalığı

• Bakım evinde kalan kişiler

• Fonksiyonel veya anatomik aspleni (Örn. Orak hücreli hastalık veya splenektomi) (Eğer elektif splenektomi planlandı ise cerrahiden en az iki hafta öncesinde, acil splenektomi durumunda ise en erken iki hafta sonra aşılanmalıdır)• Kohlear implantlar

• Beyin-omurilik sıvısı (BOS) kaçakları

• HIV enfeksiyonu

• İmmünsupresif hastalıklar

– Konjenital ya da kazanılmış immün yetmezlikler (B ve T lenfosit eksiklikleri, kompleman eksiklikleri, fagositik fonksiyon bozuklukları, HIV enfeksiyonu)

– Kronik böbrek yetmezliği

– Nefrotik sendrom

– Lösemi, Hodgkin hastalığı, multiple myelom gibi hematolojik hastalıklar

– Yaygın malignite

– Uzun süreli immünsupresif tedavi (İmmunsupresif ilaç kullanımı, radyoterapi vb)

– Solid organ nakli

Her iki tip aşı da 0,5 ml IM olarak uygulanır. Erişkinlerde konjuge ve polisakkarit aşının her ikisinin de yapılması önerilir. Polisakkarit aşı algoritmalar dahilinde en az 5 yıl ara ile en fazla 3 kez tekrarlanabilir. (son dozun 65 yaşından sonrasında yapılması önerilmektedir). Konjuge aşı ise erişkin yaş grubunda kemik iliği nakil hastaları dışında bir doz olarak uygulanır. Ağır immünsüpresyon yaratan durumlar, BOS kaçağı, kohlear implant, aspleni gibi antikor titrasyonlarının çabuk yükseltilmesinin istendiği durumlarda konjuge aşı ve polisakkarit aşı arasında 8 hafta olmalıdır.

Diğer tüm endikasyonlarda 2 aşı arasında en az 1 yıl olmalıdır. Tek doz konjuge aşı sonrasında, polisakkarit aşının temin edilemediği durumlarda bir yıldan daha uzun bir süre geçmesinde sakınca yoktur. Konjuge aşının yapılması polisakkarit aşıyla bağımlı değildir, bu nedenle kesinlikle atlanmamalı ya da ertelenmemelidir. Influenza aşısıyla aynı anda yapılabilir.Enjeksiyon yerinde nadiren ağrı, şişlik, kızarıklık gelişebilir.Nadiren ateş veya alerjik reaksiyon gözlenebilmektedir.

Hepatit A Aşısı

Fekal-oral yolla bulaşabilir. Hepatit A aşısı seronegatif sağlık çalışanlarına iki doz olarak uygulanmaktadır. Aşı dozu 0-6 ay şeklindedir. Covid-19 döneminde aşılamaya kaldığı yerden devam edilir.Endikasyonları ve uygulama şekli Hepatit A aşısı ülkemizde seronegatif olan tüm erişkinlere önerilmekle beraber bazı risk gruplarının aşılanması öncelikli olarak önerilmektedir.

Risk Grupları

-Sağlık çalışanları,stajyer öğrenciler-Hepatit A’nın yüksek ya da orta derecede endemik olduğu yerlere seyahat eden kişiler

-Uyuşturucu bağımlıları

-Mesleki olarak enfeksiyon riski artmış kişiler (Çocuk kliniklerinde, yuva ve kreşlerde çalışan seronegatif personel)

-Kronik karaciğer hastalığı (HBV, HCV) olan seronegatif kişiler

-Entellektüel yetenekleri bozulmuş, özel bakıma gereksinim gösteren hastaları barındıran kurumlarda hem hastalar hem de sağlık/bakım personeli

-Küçük çocukların gündüz bırakıldıkları yuva ve kreşlerde hem personel hem de çocuklar-Kanalizasyon işçileri

-Hijyen uyumunun zayıf olduğu seronegatif temizlik işçileri ve gıda hazırlama işinde çalışanlar

-Solid organ ve kemik iliği nakli adayları ve alıcıları ile pıhtılaşma faktör konsantreleri alan kişiler

-HAV ile enfekte primatlarla veya araştırma laboratuvarı şartlarında çalışan kişiler

-Homoseksüel ve biseksüel erkekler

-HIV ile yaşayan bireyler

Aşılama öncesinde erişkin yaş grubunda test yapılması ülkemiz koşullarında maliyet etkili olduğu için önerilmektedir. Aşılananların hemen hepsinde koruyucu antikorlar oluştuğu için aşı sonrası antikor kontrolü yapılması gerekmemektedir.

Hepatit B Aşısı

Covid-19 döneminde de aşılamaya kaldığı yerden devam edilir. Hepatit B aşısı ülkemizde seronegatif veya eksik aşılı tüm erişkinlere önerilmektedir bununla beraber HBV enfeksiyonu açısından risk altındaki hastalar öncelikle aşılanmalıdır.

Risk Grupları

-Sağlık çalışanları ve sağlık çalışanlarının yetiştirildiği tıp fakülteleri, diş hekimliği fakülteleri, sağlık meslek yüksekokulları vs. öğrencileri– Hemodiyaliz hastaları,

– Solid organ nakli ve kemik iliği nakli adayları ve alıcıları,

– Sık kan ve kan ürünü kullanmak zorunda kalan kişiler,

-Madde bağımlıları (özellikle damar içi uyuşturucu kullananlar)

– Hepatit B taşıyıcılarının/hastalarının aile içi temaslılarından aşısız ve seronegatif olanlar,

-HBsAg pozitif annelerin çocukları,

-Kazalarda ve afetlerde ilk yardım uygulayan kişiler,

-HBV endemisitesinin yüksek olduğu bölgelerden gelen göçmenler.’

– Aynı evde yaşamasalar bile HBsAg pozitif kişilerin anne-baba-kardeş ve diğer yakınları– Çok sayıda cinsel partneri olan ve seks işçileri ile /para karşılığı cinsel ilişkide bulunanlar

-Eşcinsel/biseksüel erkekler,

-Hepatit B dışında kronik karaciğer hastalığı olan kişiler,

-Cezaevlerinde ve ıslahevlerinde bulunan hükümlüler ve çalışanlar, •

-Piercing, dövme yaptırmayı planlayan kişiler,

-Berberler-kuaförler, manikür-pedikürcüler,

– Zihinsel engelli bakımevlerinde ve yetiştirme yurtlarında bulunan kişiler,

-Güvenlik personeli (kolluk kuvveti, asker, polis,itfaiye personeli vb. arasında kan ve hasta çıkartıları ile temas riski yüksek olanlar),

HBV açısından test edildikten sonra seronegatif olanlar 0,1 ve 6. ay şeması ile üç doz aşı programı şeklinde alınmalıdır. IM olarak deltoid kasa 0, 1, 6. aylarda olmak üzere 3 doz şeklinde uygulanmaktadır. Birinci ve ikinci dozun arasında en az 4 hafta, ikinci ve üçüncü dozun arasında en az 8 hafta olmalı, ayrıca üçüncü doz ilk dozdan en az 16 hafta sonra uygulanmalıdır. Hepatit B aşısı diğer aşılarla birlikte aynı gün veya birkaç gün ara ile uygulanabilmektedir. Hızlı yanıt elde edilmesi istendiğinde; 0, 1, 2 ve 12. aylar şeklinde de uygulanabilmektedir. Ayrıca 0, 10, 21. günde ve 0, 7, 28. günlerde birer aşının yapıldığı ve 12. ayda bir doz daha rapel aşının uygulandığı hızlandırılmış aşı şemaları da bulunmaktadır.

Yaşın 40 yaş üstü olması, şişmanlık, sigara içme, genetik faktörler, immün baskılanma gibi konağa ait diğer faktörler aşı yanıtını azaltmaktadır. Yüksek risk altındaki erişkinler ve çocuklar üzerinde yapılan çalışmalarda, üçüncü aşıdan sonra 10 mIU/mL veya daha üzerinde anti-HBs yanıtı elde edilmesi durumunda uzun süreli koruyuculuk sağlandığı gösterilmiştir. İmmün sisteminde sorun olmayanlara rapel doz gerekmemekte, zamanla anti-HBs düzeyleri saptanabilir düzeyin altına inse bile immün hafızaya bağlı olarak klinik hastalık tablosu oluşmamaktadır. Aşıları tam olan ve immün sisteminde sorunu olmayan kişilere rapel doza gerek yoktur. İmmünsüpresyonu olan kişilerde (diyaliz hastaları, kemoterapi görenler, HIV/AIDS olguları gibi) çift doz ya da tekrarlayan dozlarda aşılama yapılması gerekebilmektedir.

Temas sonrası profilaksi

Temas sonrası profilaksinin en sık kullanıldığı kişiler HBsAg pozitif hastayla temas sonucu maruziyet (mesleki yaralanma) yaşayan seronegatif sağlık çalışanları, HBsAg pozitif annenin bebeği ve yine HBsAg pozitif biriyle cinsel ilişkiye giren seronegatif kişilerdir. Deri ve mukoza yoluyla HBsAg pozitif kişiden seronegatif kişiye temas/bulaş sonrası ilk 6-24 saat içerisinde HBIG 0.06 mL/kg dozda İM olarak uygulanmalı ve eş zamanlı olarak aşılama başlanmalıdır. HBsAg pozitif annenin bebeğine doğumdan sonra ilk 6-12 saat içerisinde aşıya ek olarak HBIG uygulaması da yapılmalıdır.

Akut veya kronik hepatit B enfeksiyonu olan kişilerle cinsel ilişkiye girilmesi halinde, en geç 14 gün içinde HBIG ve aşı uygulaması yapılmalıdır.

Covid-19 aşısı

Bu aşıların tümü vücudumuzun bağışıklık sistemine COVID-19’a sebep olan virüsü tanıtmayı ve yok etmeyi öğretecek şekilde tasarlanmış ve piyasaya sürülmüştür.
•Hastalığa sebep olmayan ancak bağışıklık yanıtı oluşturan etkisizleştirilmiş virüs içeren aşılar (İnaktif aşılar).
•Hastalığa neden olmayan ancak bağışıklık yanıtı oluşturan zayıflatılmış virüs içeren aşılar (Canlı atenüe aşılar).
•’Güvenli bir şekilde bağışıklık yanıtı oluşturmak için COVID-19 virüsünün yapısını taklit eden protein parçalarını kullanan protein bazlı aşılar.
•Güvenli bağışıklık yanıtı oluşturmak amacıyla COVID-19 virüsünün RNA parçacıklarını taşıyan hastalık yapıcı etkisi olmayan virüslerin kullanıldığı viral vektör aşıları.
•Kendi başına güvenli bağışıklık yanıtı oluşturan protein üretmek için genetik olarak tasarlanmış RNA ve DNA parçacıklarını kullanan son teknoloji bir yaklaşım olan m-RNA ve DNA aşıları.’

Türkiye’de bu aşı gruplarından 2 tanesi (inaktif aşı ve mRNA aşısı) bulunmaktadır.

Erken dönemde faz III çalışmaları devam eden veya bitmiş olan aşılar üç farklı yöntemle üretilmektedir.
1.İnaktif Aşılar
●Gelenekselleşmiş yöntemlerle üretilmektedir.
●Virüs parçalanıp etkisiz hale getirilerek vücudumuza zarar verilmeden bağışıklığımız uyarılmaktadır.
●Uzun dönem etkileri konusunda diğer aşılara kıyasla daha net konuşulabilir çünkü yıllardır uygulanan bir teknoloji kullanılmaktadır.
●Öldürülmüş virüs ihtiva etmesinden dolayı ilk aşamada daha güvenli olduğu kabul edilir.
●2-8°C’de saklanabilir.
●Üretimi diğerlerine göre daha zor ve yavaş bir süreçtir.
●Türkiye’de yapılan faz III çalışmasının ara değerlendirme sonuçlarına göre aşının etkinliği %91,25 olarak tespit edilmiştir.
●Sinovac şirketinin aşısı bu sınıfa girmektedir.

2.Viral Vektör (Adenovirüs) Aşıları
●Grip benzeri hastalık yapan bir virüsün (adenovirüs) genetik müdahale sonrası Koronavirüs proteini ile desteklenerek insanda bağışıklık oluşturması amaçlanır.
●Aşıların içindeki mikroorganizmalar canlı olmakla birlikte, güçsüzleştirildiklerinden dolayı insanlarda hastalık yapamazlar.
●Avantajı 2-8°C arasında, yani rutin olarak kullanılan aşı dolaplarında saklanabilmeleridir.
●Yeni aşı geliştirme teknolojilerindendir.
●Sputnik-V ve Oxford/AstraZeneca aşıları (AZA-1222) bu sınıfa girmektedir.

3.Mesajcı RNA (mRNA) Aşıları
●mRNA, vücudumuzda doğal olarak üretilen protein sentezinde rol alır.
●Laboratuvarda yapay olarak üretilen mRNA’lar tıpkı kendi mRNA’larımız gibi çalışarak virüse karşı bizi uyarmayı amaçlamaktadır.
●Bu moleküller daha sonra kendi moleküllerimiz gibi yıkılarak vücuttan atılırlar.
●Bu aşılar 25 yıldır kanser dâhil pek çok hastalığın tedavisine yönelik olarak kişiye özel immunoterapi yöntemleriyle çalışılan teknolojiye benzer şekilde üretilen aşılardır.
●Bu aşıların en büyük dezavantajı Biontech/Pfizer aşısının (BNT-162b2) -70°C’de, Moderna aşısının (mRNA-1273) -20°C’de saklanabiliyor olmasıdır.
●Biontech/Pfizer, Moderna aşıları bu sınıfa girmektedir.

* Ülkemizde halen 16 aşıya ilişkin çalışma devam etmektedir.

COVID-19 Aşısı Sonrası Yan Etkiler

Covid-19 aşısı sonrası ciddi yan etkilere rastlanmamıştır. Aşı sonrası oluşan yan etkiler genellikle hafiftir.

Görülen en sık yan etkiler;yorgunluk, baş ağrısı, ateş, titreme, kas/eklem ağrısı, kusma, ishal, aşı uygulanan bölgede ağrı, kızarıklık, şişlik gibi hafif yan etkilerdir. Ancak nadir de olsa alerjik reaksiyonların olabileceği umutulmadan aşı uygulamasından sonra bir rahatsızlık hissedilmesi durumunda en yakın sağlık kuruluşuna başvurulması ve hekime yakın zamanda aşı olunduğu bilgisinin iletilmesi unutulmamalıdır.’

Covid-19 vaka ve temaslılarında ulusal aşı şemamızın ve diğer aşıların uygulama zamanları

Dünya Sağlık Örgütü tarafından şu anda Covid-19’u olan kişilerin aşılamasına karşı bilinen hiçbir tıbbi kontrendikasyon olmadığı ifade edilmektedir.

Covid-19 vakası ve temaslısı olan çocuk ve yetişkinlere,yaşlarına uygun aşılama takvimine gore aşı uygulama zamanları aşağıda belirtilmiş olup genel aşılama ilkelerimizden olan aşı şemasına ara verildiği durumda aşılamaya kaldığı yerden devam edilmesi kuralı burada da geçerlidir.

1.Filyasyon taraması sırasında test sonucu pozitif olarak bulunan asemptomatik çocuk ve yetişkinlerin,herhangi bir ssemptom geliştirmedikleri takdirde pozitif bulundukları tarihten itibaren en erken 14 gün sonra (negatif test sonucu şartı aranmaksızın) aşıları yaşlarına uygun aşılama takvimine gore aşılanır.

2.Covid-19 tanısı alan ve semptomu bulunan hastalar;

Hastane yatışı gerektirmeyen hafif vakalar tüm semptomları düzeldikten 3 gün sonra iyileşmiş kabul edilirler. İki defa test sonucu negatifliği veya iyileşmeden sonraki 14.günden itibaren aşıları yaşlarına uygun aşılama takvimine gore uygulanır.

b.Hastanede yatan diğer tüm vakalara;hastane taburculukları sonrasındaki 14.günden itibaren aşıları yaşlarına uygun aşılama takvimine gore uygulanır.

Covid-19 vakası ile yakın temaslı olanların, 14 günlük izlem süresi sonrasında herhangi bir semptom geliştirmedikleri takdirde aşıları yaşlarına uygun aşılama takvimine gore uygulanır.

d.Gebeliği döneminde Covid-19 tanısı alan anne bebeğine rutin Hepatit-B aşısı uygulanır.

Covid-19 tedavisi sırasında plazma,taze tam kan,IVIG vb kan ürünleri tedavileri uygulanmış ise bu kişilerin aşılanmaları ‘Kan ve Kan Ürünleri, IV Immunoglobulin ile Aşı Uygulamaları’önerilerine uygun olarak aşı uygulama zamanı planlanır.

-Covid-19 vakasıyla temaslı olan kişilerin, kızamık,su çiçeği, difteri, kuduz, tetanoz vb temas sonrası profilaksi uygulamasını gerektiren durumların gelişmesi halinde, ilgili hastalıkların morbidite ve mortalite riskinin yüksek olması ve toplum sağlığını tehdit edebilmeleri nedeniyle profilaksi uygulamalarına sure bırakılmaksızın (14 günlük izlem süresi gözetilmeksizin) önerildiği şekliyle rutin olarak devam edilmelidir.

Kaynaklar

1-www.ekmud.org.tr /emek/rehber/indir/97 sitesinden 21.04.2021 tarihinde erişilmiştir.

2-Dinleyici E,Borrowb R, MarcoAurélioPalazziSafadi c, Pierre vanDammed, and Flor M. Munoze. Vaccinesandroutineimmunizationstrategiesduringthe COVID-19 pandemic. Londra : Taylor& Francis Group, 2020. 10.1080/21645515.2020.1804776.

3-Covid Pandemisi Döneminde Rutin Aşılar – Aşı Nedir? | Aşı Bilgilendirme Portalı (asinedir.com)’a 20.4.2021’de erişilmiştir.

4-Yetişkin Aşılama (saglik.gov.tr)’ye 20.4.2021’de erişilmiştir.

5-Erişkin Bağışıklama – 2019 | Dergiler | Türkiye Klinikleri (turkiyeklinikleri.com)’a 20.04.2021’de erişilmiştir.

6-asi rehberi 2019 kapak baski_1.cdr (ttb.org.tr)’a 20.04.2021’de erişilmiştir.

7-Hacettepe Üniversitesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Aşı ve Bağışıklama’ya 20.04.2021’de erişilmiştir.

8- gokce-celep.pdf (trakya.edu.tr)’ya 20.04.2021’de erişilmiştir.

9-ANKEM_28_Ek2_193_198.pdf (ankemdernegi.org.tr)’ya 20.04.2021’de erişilmiştir.

10-Erişkin Aşı Derneği (eriskinasi.com)’ya 20.04.2021’de erişilmiştir.

11- ‘https://covid19asi.saglik.gov.tr ‘den 4.5.2021’den erişilmiştir.

Uzm. Dr. Handan Karahan